اهمیت آیه الکرسی

وبلاگ شمیم نوشت :

هر کس آیة الکرسی را یک‌بار بخواند، خداوند هزار امر ناخوشایند را از او در دنیا برمی‌گرداند که کمترین آن فقر است، و هزار امر ناخوشایند را در آخرت از او بر می‌گرداند که کمترین آن عذاب قبر است.

 ،

در طول تاریخ تفسیر و قرآن پژوهی، برخی از آیات قرآن کریم به سبب ویژگی خاصی که داشتند، شهرت بیشتری یافته و مورد توجه قرار گرفته‌اند. در این ‌مقاله با نام، مشخصات و نکات مهم یکی از این آیات آشنا می‌شویم.

آیه ۲۵۵ بقره به «آیهالکرسی» مشهور است که از واژه «کرسی» مذکور در همین آیه گرفته شده.[۱]
«اللَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ لا تَأْخُذُهُ سِنَهٌ وَ لا نَوْمٌ لَهُ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی الْأَرْضِ مَنْ ذَا الَّذی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاَّ بِإِذْنِهِ یَعْلَمُ ما بَیْنَ أَیْدیهِمْ وَ ما خَلْفَهُمْ وَ لا یُحیطُونَ بِشَیْ‏ءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلاَّ بِما شاءَ وَسِعَ کُرْسِیُّهُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ لا یَؤُدُهُ حِفْظُهُما وَ هُوَ الْعَلِیُّ الْعَظیم‏»
«خدا است که معبودی جز او نیست. زنده و برپا دارنده است. نه خوابی سبک او را فرا می‌گیرد و نه خوابی گران. آن چه در آسمان‌ها و آن چه در زمین است، از آن او است. کیست آن‌کس که جز به اذن او در پیشگاهش شفاعت کند؟ آن چه را پیش روی آنان است و آن چه را پشت سرشان قرار دارد می‌داند‌، و به چیزی از علم او، جز به آن چه بخواهد، احاطه نمی‌یابند. کرسی او آسمان ها و زمین را در بر‌گرفته، و نگهداری آن‌ها بر او دشوار نیست، و او والای بزرگ است.»

 

وجود روایاتی منقول از پیامبر (صلی الله علیه وآله)، امامان(علیهم السلام) و صحابه درباره‌ی این آیه نشان می‌دهد که شهرت آن به آیهالکرسی، به صدر اسلام و حتی عصر پیامبر(صلی الله علیه وآله) برمی‌گردد.[۲]
جامعیت آیه‌الکرسی در ترسیم رابطه‌ی خداوند با آفریدگانش به ویژه انسان، موجب امتیاز این آیه بر دیگر آیات شده و مفسران را واداشته است تا با اهتمامی ویژه، به شرح آن بپردازند یا در این باره نوشته های مستقلی بنگارند.[۳]
درباره‌ی فضیلت این آیه و فواید و آثار و نیز قرائت دائم آن، روایات فراوانی از پیامبر(صلی الله علیه وآله) و امامان معصوم(علیهم السلام) نقل شده است که به صدور همه‌ی آن‌ها از معصوم اطمینان نداریم و حتی برخی از آن‌ها ضعیف شمرده شده‌اند.
اما فراوانی آن‌ها و نقل در کتاب‌های معتبر حدیثی شیعه و اهل‌سنت و نیز سازگاری بخش فراوانی از آن‌ها با مضامین بلند آیه به ما اطمینان می‌بخشد که دست‌کم، بخشی از این روایات به طور قطع از معصوم(علیه السلام) صادر شده است و همین امر، موجب می‌شود تا در برابر آنچه ضعیف است و به صدور آن اطمینان نداریم، با مسامحه عمل کنیم؛ به ویژه با توجه به روایتی صحیح که این آیه را مشتمل بر اسم اعظم خداوند می‌داند که هرگاه خداوند با آن اسم خوانده شود، هر دعایی را مستجاب می‌کند.[۴]

 
فضیلت آیه الکرسی

درباره‌ی فضیلت و منزلت این آیه، از پیامبر (صلی الله علیه وآله) نقل شده:
«آیهالکرسی سید آیه‌ها و برترین آیه قرآن است[۵] و همه‌ی خیرهای دنیا و آخرت را در بر‌دارد و نزد ساق عرش، خداوند را تقدیس می‌کند و از گنجینه‌ی رحمت در زیر عرش الهی نازل و به پیامبر اعطا شده است.»[۶]
از امام علی (علیه السلام) نقل شده که فرمود: «پس از شنیدن این سخن از پیامبر، هیچ شبی را بدون قرائت آن به سر نیاوردم و هر شب سه بار در دو رکعت بعد از عشاء و در وتر و هنگام خواب، آن را می‌خواندم».[۷]
همچنین از پیامبر(صلی الله علیه وآله) نقل شده است: «هرکس آیه الکرسی را صد بار بخواند، به منزله‌ی کسی است که خداوند را در تمام عمر خود، عبادت کرده است.»[۸]
و قرائت آن، با قرائت ربع قرآن برابر است. از حضرت صادق(علیه السلام) نقل شده: «آیهالکرسی قله‌ی رفیع قرآن است».

 
آثار و فواید آیه الکرسی

درباره‌ی آثار و برکات این آیه از پیامبر(صلی الله علیه وآله) نقل شده:
«قرائت آن، شخص و فرزندان و خانه‌ی او را از برخی حشرات موذی حفظ می‌کند و قرائت آن پس از نماز واجب، قاری را تا نماز دیگر در ذمّه خداوند قرار می‌دهد و قرائت آن هنگام خواب، شخص را تحت حفاظت دو فرشته در می‌آورد و چیزی جز مرگ مانع ورود او به بهشت نیست و خداوند خود، او را قبض روح خواهد کرد و چونان کسی باشد که در رکاب پیامبران به شهادت رسیده است. این آیه در هر خانه‌ای خوانده شود، شیطان و جنیان از آن دور می‌شوند. آیه الکرسی بر پنجاه کلمه مشتمل است و هر کلمه، پنجاه برکت دارد».

 
پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) هنگام وضع حمل فاطمه(علیها السلام) فرمود: «آیهالکرسی با آیه‌ی سخره یعنی: «إِنَّ رَبَّکُمُ اللَّهُ الَّذِی خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ فِی سِتَّهِ أَیَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَىٰ عَلَى الْعَرْشِ یُغْشِی اللَّیْلَ النَّهَارَ یَطْلُبُهُ حَثِیثًا وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ وَالنُّجُومَ مُسَخَّرَاتٍ بِأَمْرِهِ ۗ أَلَا لَهُ الْخَلْقُ وَالْأَمْرُ ۗ تَبَارَکَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِینَ»(اعراف، ۵۴) و معوذتین (سوره فلق و سوره ناس)، بر حضرت خوانده شود».

 
کسی که آن را با سه آیه‌ی اول سوره‌ی مؤمن هنگام صبح بخواند، تا شب؛ و اگر شبانگاه بخواند، تا صبح در امان خواهد بود و هر کس آن را با دو آیه‌ی آخر سوره‌ی بقره در گرفتاری‌ها بخواند، خداوند به فریادش می‌رسد.[۹]

 
از ابی الحسن‌(علیه السلام) نقل شده: «هر کس آن را هنگام خوابیدن بخواند -اگر خدا بخواهد- از درد فلج در امان باشد و هر کس پس از نماز واجب بخواند، حیوان نیش‌دار به او آسیب نرساند».
در حدیثی از امام صادق(علیه السلام) نیز داریم: «قرائت این آیه برای رفع ترس مؤثر است».
در حدیث دیگری از آن حضرت آمده است: «هر کس آیه الکرسی را یک‌بار بخواند، خداوند هزار امر ناخوشایند را از او در دنیا برمی‌گرداند که کمترین آن فقر است، و هزار امر ناخوشایند را در آخرت از او بر می‌گرداند که کمترین آن عذاب قبر است؛ ولی من از این آیه، برای صعود به درجات بالاتر کمک می‌گیریم.»[۱۰]

 

البته در روایتی که امام علی بن الحسین(علیه السلام) از پیامبر(صلی الله علیه وآله)  نقل کرده (و نیز روایتی از ابن مسعود) به قرائت دو آیه‌ی بعد از آیهالکرسی نیز سفارش شده است. برپایه‌ی این روایت، پیامبر (صلی الله علیه وآله) فرمود: «هرکس چهار آیه‌ از اول بقره و آیهالکرسی با دو آیه پس از آن و سه آیه‌ی آخر بقره را بخواند، در جان و مالش بدی نبیند و شیطانی به او نزدیک نشود و قرآن را فراموش نکند».[۱۱]
گویا همین حدیث سبب شد تا بعدها آیه‌الکرسی در میان برخی شیعیان، عنوانی برای هر سه آیه تلقی شود. آن دو آیه، با آیه‌الکرسی پیوندی عمیق و تأثیری شگرف در تربیت روح انسان دارد و بیان می‌دارد که:
« لا إِکْراهَ فِی الدِّینِ قَدْ تَبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ فَمَنْ یَکْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَ یُؤْمِنْ بِاللَّهِ فقد استَمْسَکَ بِالْعُرْوَهِ الْوُثْقى‏ لاَ انْفِصامَ لَها وَ اللَّهُ سَمیعٌ عَلیم‏» (بقره، ۲۵۶)
هیچ اجباری از جانب خداوند در پذیرش دین نیست؛ زیرا راه رشد و هدایت از گمراهی بازشناخته شده است و هر کس به عبادت غیرخدا کافر شود و به خداوند ایمان آورد، به دست‌گیره‌ی محکمی چنگ زده که هرگز قطع نمی‌شود و خدا شنوا و دانا است.
«اللَّهُ وَلِیُّ الَّذینَ آمَنُوا یُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّور وَ الَّذینَ کَفَرُوا أَوْلِیاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ یُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَى الظُّلُماتِ أُولئِکَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فیها خالِدُون‏» (بقره، ۲۵۷)
خداوند، یاور و عهده‌دار امور مؤمنان است و آنان را از تاریکی‌ها و گمراهی‌ها خارج ساخته، به سوی روشنایی هدایت می کند، اما سرپرست کافران شیطان است و آن‌ها را از روشنایی خارج ساخته، به سوی تاریکی‌ها می‌برد و اینان در آتش جاودانه‌اند.